Кызылдын кырганнар болгаш кадыы кызыгаарлаттынган улустун дазылга бажынынга мастер-класс болуп эрткен.

Буга шыдыраа оюнунга ойнаарының чурумунга өөредилгелиг мастер классты хоочуннарга Светлана Сундуй, Орлан-оол Ондар эрттиргеннер. Оюннуң ойнаар чуруму:

Оюн ийи бугадан болгаш чээрби дөрт оолдардан тургустунар. Бугаларны арай улуг-улуг, а оолдарны бичежек даштардан тургузуп алыр. Бир ойнакчы ийи буга-биле ойнаар, а өскези чээрби дөрт оолдар-биле ойнаар. Оларның сезин иштики дөрбелчинниң белдирлеринге салып аар, он алдызын холга тудуп алыр (16 сан даштыкы дөрбелчинниң карышкактарының санынга дең, а ниитизи-биле шыдыраа хөлүнде 24 карышкак белдир бар, ынчангаш аңаа 24 даш херек ужуру ында).

Оюннуң сорулгазы болза, оолдарлыг кижи холда оолдарын салып тургаш, буганың оруун муңгаштаар, а бугалыг кижи эптиг үени ажыглап тургаш, пешка көжүлештир, арта халып чип тургаш, оолдарны дөгерезин чиири болур.

Баштайгы көштү бугалыг кижи эгелээр. Бугаларның кайы бирээзи-биле дужунда турган оолду чивишаан, төпче көжер. Ийиги кижи дараазында оолдарның чиште турар чоруун эвээжедир сорулга-биле буганың дараазында чижин дуй салырын оралдажыр.

Оолдар-биле ойнап турар кижи холда оолдары төнгүже салып кээр, а оолдары төне бээрге, хөлде оолдарын пешка көжү-биле бир белдирден бир белдирже көжүп тургаш, буганы дуглаарын оралдажыр. Чиште турар оолдар чок апарганда буга оолдар көжүгүлештир көжүп тургаш, “чиш” дилевишаан, муңгашче кирбезин оралдажыр.

Бугаларны каяа-даа муңгаштап болур, ынчалза-даа ийи шивээге (берт шивээ, чадагай шивээ) муңгаштап тудар болза ону тергиин эки удук деп адаар.
Буга шыдыраа оюнун хоочуннар ойнап өөренип алгаш, Шагаа байырлалының бүдүү хүннеринде мөөрейни эрттирерлер.

#КДИПИ#БугаШыдыраа#шагаа#тываоюннар